AYAK TRAVMALARI Ayaklar günlük yaşamı hareketli olanlarda çok sıklıkla travmalarla karşı karşıya kalmaktadır. Normal yaşantısını sürdürenlerde bile bu gibi travmatik sorunlar görülebilmektedir.
AYAK TRAVMALARI: Denge sorunu yaşayan, egzersizden uzak yaşam sürenler, yürüme sırasında dikkat etmeyenler ayak travmalarıyla sıkça karşılaşırlar. Özellikle yaşlılar kolayca kayarak düşer ve en basitinden ayaklarını burkarlar. Kırık ve çatlaklarda çok sık görülür. Kemiklerde osteoporozu olan bu yaşlı şahısların bu nedenle kaygan zeminlerde çok dikkatli olması önerilmelidir.
Yine çocuk ve gençlerde düşmelere bağlı ayak sorunları olabilmektedir. Bazı spor dallarında ayak ciddi risk altındadır.
Başta kayak sporu, futbol, buz pateni, basketbol ayaklar için tehlikeli spor türleridir.
Bunun dışında iş ve trafik kazaları da ayakların sıklıkla etkilendiği travmalardır. Bu sırada eklemde burkulma, bağlarda yırtılma veya daha ciddi durumlarda çıkık ve kırıklar olabilir. En sık rastlanan ayak burkulmalarını biraz daha ayrıntılı incelemekte yarar vardır.
AYAK BİLEĞİ BURKULMASI
Ayaklarımız yürüme, koşma, atlama ve dengemizi sağlayan bu kadar fazla bağın mevcudiyetine rağmen yaşantımızda sık sık denge kaybına uğrayabilir. Bunun sonucu olarak en basitiyle burkulmalar ortaya çıkmaktadır. Burkulmalar sadece spor veya mesleki nedenlerden değil normal kişilerin başına gelebilecek bir durumdur. En sık görülen yaralanma dış bağ yırtılmalarıdır.
Burkulma ile beraber ayak bileğinde; süratle ağrı ve şişlik gelişir. Bu sırada damar yırtılması varsa şişlik inanılmaz hızla oluşur ve dokunmaya karşı şiddetli tepki oluşur. Kızarıklık, zamanla morarmaya dönüşür.
Ayak bileği yaralanmalarında ayrıntılı sorgu ve muayene sonrası düz röntgen filimi kemiklerde meydana gelen çatlak ve kırıkları rahatça gösterecektir. Yumuşak dokuya ait kuşkular varsa MR gerekebilir.
Tedavi
Travmalarda genel olarak akut devrede ayağın bir süre mutlak istirahat ettirilmesi ayak çevresine 2-3 gün süreyle soğuk uygulanması gerekir. Sorun giderek artıyorsa doktora başvurulmalıdır. Bu sırada ağrı kesici ve ödem önleyici ilaçlar kullanılır.
Hafif burkulmalar haricinde genellikle ayak bileğini hareketsiz bırakan ortalama 20-25 gün süren bir alçı uygulaması gerekir. Eğer bu tespit yapılmazsa ayak bağlarında tam iyileşme olmaz ve burkulmalar sıklıkla tekrar eder. Bu da zamanla ayak bileğinde kireçlenmelere neden olur.
Daha hafif burkulmalarda veya sıklıkla tekrarlayan burkulma durumlarında ayak bileğine özel bandajlar uygulanır. Bunlar uzun süre kullanılabilir. Özellikle sporcu kişilerde ayak bileklerinin sıklıkla burkulma şanssızlığında yine benzer bandajlar koruyucu amaçla kullanılmalıdır.
Ayaktaki bağların yırtılması veya ayak bileği içyan çıkıntısının kırılmasında ameliyat düşünülmelidir. Halbuki dış yan kırıklarında alçı tedavisi yeterli olabilir. Ayak travmalarında akut dönem geçtikten sonra ayağa fizik tedavi uygulamaları yapılmalıdır. Manyetik alan ve özel bir soğuk uygulama olan kriyoterapi bu travmatik ayak sorunlarında çok başarılı sonuçlar veren fizik tedavi yöntemleridir.
-
Prof. Dr. Turgut Göksoy
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı